Vincent (nu 6 jaar) is op jonge leeftijd uit-huis-geplaatst. Hij heeft hierdoor een veilige start bij zijn eigen ouders gemist. Vanaf zijn vierde woont hij bij pleegouders. Hier krijgt hij de veiligheid geboden die hij nodig heeft. Toch kan hij - door zijn ervaring - hier nog niet op vertrouwen. Dit uit zich in problematisch gedrag. Hij is vaak boos en zoekt regelmatig de grenzen op. Na 8 maanden besluit het gezin dat ze extra hulp nodig hebben. De opvoeding van Vincent kost hen veel energie. Ze starten met Video-Interactiebegeleiding - Gehechtheid.
Kinderen die veilig gehecht zijn vertrouwen erop dat een betrouwbare volwassene voor hen klaar staat. Onvoorwaardelijk. Vincent heeft deze ervaring niet. Tijdens het VIB-traject wordt daarom gewerkt aan het opbouwen van een veilige hechtingsrelatie tussen Margo, Peter, eigen zoon Wes en Vincent. Peter: 'We merkten dat Vincent ons uittestte. Hij dacht: ‘Als ik jullie nu kwaad maak, hoe lang duurt het dan voordat jullie mij ook wegsturen. Hij zocht naar veiligheid: mag ik hier wél blijven.'
Peter: 'Ik kan me de eerste video-opname nog goed herinneren. We zaten met z’n vieren aan tafel te eten en waren gezellig aan het kletsen met elkaar. Ik zat naast Vincent en vroeg of ik zijn aardappels moest prakken. Hij gaf geen antwoord. Ik snapte niet waarom hij niet gewoon naar mij luisterde en antwoord gaf. Er ontstond door iets heel kleins een complete communicatiestoornis, waardoor we - uiteindelijk - gefrustreerd aan tafel zaten. Door de videobeelden terug te kijken zag ik dat hij de vraag van de aardappels helemaal niet had gehoord. We leerden dat het belangrijk is om eerst contact te maken met Vincent en daarna pas iets te vragen. Dit kleine voorbeeld heeft mij veel inzicht gegeven. We halen hem nu eerst uit zijn ‘eigen bubbel’, zoals we dat noemen. Hebben we zijn aandacht? Dan pas beginnen we met praten. Anders komt het niet over en raken we gefrustreerd dat hij niet luistert.'
Margo: 'Het tweede video-moment vond ik heel spannend om terug te kijken. Ik had gevraagd om een ‘uit-school-moment’ te filmen. Dit is voor mij altijd een stressvolle situatie. Na mijn werk wil ik iedereen tegelijk aandacht geven. Vincent was overstuur omdat zijn kunstwerkje kapot was gegaan, onze eigen zoon had een rotdag gehad én de hond moest uitgelaten worden. Voor mijn gevoel had ik de situatie totaal niet onder controle. Na het zien van de beelden, zag ik dat dit in werkelijkheid maar heel kort duurde. We zaten binnen het kwartier rustig met z’n allen aan een kopje thee met een stuk fruit. We leerden dat wij - onbewust - al veel structuur bieden. Voor ons was dat heel normaal. Zo deden wij dat ook altijd bij onze eigen zoon. Nu weten we dat Vincent deze structuur écht nodig heeft. We vertellen hem stap voor stap hoe de dag eruit ziet, wat we van hem verwachten en andersom natuurlijk.'
Margo: 'Vanmorgen startte onze dag met een woede-uitbarsting van Vincent. Hij kwam uit bed en dacht dat het zondag was, maar het was een schooldag. Hij was hierdoor van slag en liep stampend de trap af. Een jaar geleden zou ik heel boos zijn geworden, maar nu weet ik dat hij eigenlijk iets anders nodig heeft. Ik blijf rustig en ga de strijd – die hij op dat moment opzoekt – niet met hem aan. Tuurlijk blijft dat in je hoofd ook continu een strijd. Je geduld wordt behoorlijk op de proef gesteld. Maar.. Hoe kalmer je zelf blijft, hoe sneller de boze bui minder heftig wordt.” Door de video-observaties en de uitleg over hechtingsproblematiek, weten we wat we moeten doen in zo’n situatie. We zien aan zijn lichaamshouding wat hij bedoelt en kunnen dit non-verbale signaal beter interpreteren.'
Na het VIB-traject ging de familie op vakantie. Margo vertelt dat ze er van tevoren best tegenop zag om 14 dagen lang - 24 uur per dag - met Vincent te zijn. 'Achteraf gezien was het een hele waardevolle tijd. Juist omdat we met de tips van VIB aan de slag konden. We leerden elkaar opnieuw kennen. Ik kan nu wel zeggen dat we - tijdens die vakantie - écht een gezin zijn geworden.' Peter en Margo pleiten ervoor, dat een VIB-traject standaard ingezet wordt bij een pleegzorgplaatsing. Peter licht toe: 'Natuurlijk is het confronterend jezelf op beeld te zien. En best spannend dat iemand met je meekijkt. Maar bij VIB gaat het er júist om wat je goed doet en hoe een kind daarop reageert. Hierdoor kun je een pleegkind beter helpen in zijn ontwikkeling. Ik denk wel dat het goed is om dit pas een paar maanden na de plaatsing in te zetten. In het begin vertonen pleegkinderen vaak aangepast gedrag. Je ziet het ‘echte pleegkind’ nog niet. Na een tijdje verandert dat en testen ze uit of ze veilig bij je zijn. Door VIB werden we ons hier bewust van. Er is nu rust in ons gezin.'
Deze methode wordt steeds vaker ingezet bij startende plaatsingen. De kans van slagen van een pleegzorgplaatsing is hierdoor groter én het draagt bij aan de gezonde geestelijke ontwikkeling van het pleegkind. Het afgelopen half jaar hebben twee studenten van Saxion, in opdracht van Jarabee, onderzoek gedaan naar de waardering van 'VIB-Gehechtheid Preventief' door pleegouders. Je leest hier de resultaten.
